Önerme nedir?
Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadelere önerme denir.
Bilim dalları için çok büyük öneme sahip olan bir kavramdır. Bilim dünyasında ortaya atılan her türlü iddia esasen bir önermedir. Bunlardan bazıları açık ve net bir şekilde anlaşılabilir ve izahata ihtiyaç duymazken bazıları ise ispatlanmak yani açıklanmak zorundadır.
Bilimsel derinliğe düşmeden önce bir kaç önerme örneği verelim.
“Bu gün günlerden perşembedir. ”
“Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.”
” Toplama işleminin etkisiz elemanı 1 ‘dir.”
Bu cümlelere dikkat edersiniz . Söylediği ifadeden o kadar emin ki o kesinliği damarlarımıza kadar hissediyoruz. Yani söyleyen kişi buna yürekten inanıyor gibi. Bu önerme olabilmesi için şart. Sizin bir bilim içinde olabilir mi acaba diye kesin olarak ortaya atmanız bir bilgi ile kim niye ilgilensin.
Ancak burada dikkat ederseniz sonuncu cümle doğru bir ifade değildir. Yani toplama işleminin etkisiz elemanı sıfırdır. Ancak bir önerme ifade ettiğinizde kesinlik içermesi şartken bu cümlenin doğru olması şart değildir yani önerme olabilmesi için. Düşünün şöyle beyazlar içinde muradına ermiş bir bilim insanı oldunuz. Bir çok bilgiye ulaşıyor ve bunları ortaya atıyorsunuz. Fakat daha sonra ortaya attığınız bir iddiayı birisi çürütüyor. İşte bu durumda sizin söylediğiniz cümle önerme değil diyemiyoruz. Bu cümle sadece yanlı bir önerme adını alıyor. Yani “o kadar kusur kadı kızında da olur” dimi ama 🙂 .
Peki hangi ifadeler önerme olmaz?
Soru cümleleri olmaz.
“Benimle çıkar mısın?” (Allah aşkına hangi bilim ne yapsın böyle bir cümleyi.)
Saat kaç? (Herkesin cebinde telefon olduğu bir dönemde sorulması en abes olan bu cümle de önerme olamaz.)
Yaşınız kaç? ( Bu cümle bırakın önerme olmayı. Yaşı büyük bir hanıma sorulduğunda sizi epeyce üzebilir.)
Yani özetle soru cümlelerinin hiç birisi önerme olmaz.
Rica , emir cümleleri kesinlik içermez. Şeker şey o senin nezaketin denir geçilir!
“Buraya gel”
“Yerlere çöp atmayalım” (Sanki havaya atmak gibi bir seçenek var. Çöp atmayın desen anlardık.)
Olmaz bu tarz cümlelerde olmaz. Önerme böyle daha güzel bir şeydir. Ne nazi ne kaba ne de akılda bir soru işareti bırakır. Net ve kesindir.
Şimdi sizde aşağıda yorum kısmında birer önerme örneği verinde bakalım anlaşılmış mı?